аIJʿª½±

C?y ch?t v¨¬ kh? h?n t?i ??ng b?ng S?ng C?u Long. ?nh: TonyNg/Shutterstock

L? l?n. H?n h¨¢n kh?c nghi?t. X?m nh?p m?n. S?t l? b? s?ng v¨¤ b? bi?n. S?t l¨²n ??t.

??ng b?ng S?ng C?u Long (?BSBL), v¨´ng tr?ng ?i?m s?n xu?t n?ng - ng? nghi?p c?a c? n??c, ?ang ph?i h?ng ch?u t?t c? nh?ng lo?i h¨¬nh thi¨ºn tai tr¨ºn. M?c d¨´ l¨¤ m?t trong nh?ng v¨´ng ??t c¨® ?a d?ng sinh h?c phong ph¨² nh?t tr¨ºn Tr¨¢i ??t, m?i tr??ng n?i ??y ?ang b? suy tho¨¢i nghi¨ºm tr?ng. ??i v?i n?ng d?n v¨¤ c?ng ??ng c¨® sinh k? ph? thu?c v¨¤o c¨¢c ngu?n t¨¤i nguy¨ºn thi¨ºn nhi¨ºn n?i ??y, th¨ªch ?ng s? l¨¤ ch¨¬a kh¨®a ?? t?n t?i.

??c t¨ªnh ?BSCL m?t kho?ng 500 ha ??t m?i n?m do x¨®i l?, theo th?ng k¨º B? N?ng nghi?p v¨¤ Ph¨¢t tri?n N?ng th?n. Ngo¨¤i ra, ho?t ??ng qu?n l? ??t v¨¤ n??c kh?ng b?n v?ng ?ang l¨¤m ? nhi?m m?ng l??i s?ng ng¨°i v¨¤ k¨ºnh r?ch ch?ng ch?t ? ??y. V¨¤o m¨´a kh? n?m 2020, c¨® nh?ng th?i ?i?m m?c ?? x?m nh?p m?n ? nhi?u n?i ?? t?ng l¨ºn ??n 4 g/l¨ªt, cao g?p 4 l?n so v?i ng??ng ch?u m?n c?a c¨¢c lo?i c?y tr?ng ch¨ªnh, g?y ra cu?c kh?ng ho?ng thi?u n??c ng?t tr¨ºn to¨¤n v¨´ng.

M?c d¨´ bi?n ??i kh¨ª h?u v¨¤ n??c bi?n d?ng l¨¤ nguy¨ºn nh?n ??ng sau nh?ng thay ??i n¨¤y, c¨¢c ho?t ??ng c?a con ng??i nh? x?y d?ng ??p ? th??ng ngu?n v¨¤ khai th¨¢c c¨¢t v¨¤ n??c ng?m ? ?t c?ng ?ang t¨¢c ??ng ti¨ºu c?c ??n ?SBCL.

Suy tho¨¢i m?i tr??ng ?ang ?e d?a m?ng s?ng v¨¤ sinh k? c?a h¨¤ng tri?u ng??i d?n tr¨ºn kh?p 13 t?nh th¨¤nh. ?? ?SBCL ti?p t?c ph¨¢t tri?n m?nh m? v¨¤ l¨¤ ngu?n s?ng cho c¨¢c th? h? t??ng lai, n?ng d?n v¨¤ c?ng ??ng ??a ph??ng c?n ph?i t¨¬m c¨¢ch s?ng h¨°a h?p h?n v?i thi¨ºn nhi¨ºn.

T? n?m 2016, Ng?n h¨¤ng Th? gi?i, th?ng qua D? ¨¢n Ch?ng ch?u kh¨ª h?u t?ng h?p v¨¤ sinh k? b?n v?ng ?BSCL, ?? h? tr? Ch¨ªnh ph? Vi?t Nam ??a ra nhi?u quy?t s¨¢ch v? m? quan tr?ng ??ng th?i c¨® nh?ng ch??ng tr¨¬nh c? th?, gi¨²p h?n 1 tri?u n?ng d?n ??a ph??ng chuy?n ??i sang nh?ng h¨¬nh th?c s?n xu?t th¨ªch ?ng v?i kh¨ª h?u v¨¤ s? d?ng ngu?n t¨¤i nguy¨ºn hi?u qu?.

?BSCL c¨® 4 ti?u v¨´ng sinh th¨¢i v?i c¨¢c ??c ?i?m th?y v?n kh¨¢c nhau v¨¤ d? ¨¢n ?? h? tr? th?c hi?n nh?ng chi?n l??c ph¨´ h?p v?i t?ng ti?u v¨´ng. ? v¨´ng th??ng l?u ch?u th?, m?c ti¨ºu l¨¤ ch? ??ng ?i?u ti?t ngu?n n??c ng?t v¨¤ h?p th? l?, g¨®p ph?n gi?m thi?u h?n h¨¢n v¨¤ x?m nh?p m?n ? h? ngu?n. ? v¨´ng c?a s?ng, m?c ti¨ºu l¨¤ th¨ªch ?ng v?i ?? m?n ng¨¤y c¨¤ng t?ng. D?c theo B¨¢n ??o C¨¤ Mau, vi?c b?o v? v¨´ng ven bi?n ?ang ng¨¤y c¨¤ng tr? n¨ºn d? b? t?n th??ng v?i c¨¢c h¨¬nh th¨¢i th?i ti?t c?c ?oan c?ng nh? gi?i quy?t t¨¬nh tr?ng khan hi?m n??c ng?t l¨¤ nh?ng ?u ti¨ºn h¨¤ng ??u.

V¨´ng Th??ng ??ng b?ng ¨C k?t h?p l¨²a ¨C s?n v?t m¨´a n??c n?i

D? ¨¢n ?? t?n d?ng m?ng l??i c¨¢c nh¨¤ khoa h?c r?ng kh?p c¨´ng v?i n?ng d?n ph¨¢t tri?n c¨¢c m? h¨¬nh s?n xu?t c¨® th? gi¨²p gi?i quy?t nh?ng th¨¢ch th?c v? sinh th¨¢i n?ng nghi?p v¨¤ kinh t? x? h?i ??c th¨´  t?ng v¨´ng, ??ng th?i nh?n r?ng c¨¢c m? h¨¬nh n¨¤y.

V¨ª d?, n?ng d?n ? t?nh ??ng Th¨¢p t? l?u ?? quen v?i vi?c tr?ng l¨²a ba v? m?t n?m, d?a v¨¤o h? th?ng ?¨º bao cao ?? b?o v? ??ng ru?ng v¨¤o m¨´a l?. H¨¬nh th?c canh t¨¢c n¨¤y kh?ng t?i ?u v? kinh t? c?ng nh? ph¨´ h?p v? sinh th¨¢i. Tr¨ºn th?c t?, th?m canh ba v? d?n ??n suy tho¨¢i ??t v¨¤ ph¨¢ v? c?n b?ng n??c, gi?m n?ng su?t n?ng nghi?p, thu h?p c¨¢c v¨´ng ??t ng?p n??c, ??ng th?i t?ng nguy c? l? l?t v¨¤ ? nhi?m.

D? ¨¢n ?? gi¨²p n?ng d?n chuy?n sang c¨¢c lo?i c?y tr?ng ho?c gi?ng v?t nu?i kh¨¢c trong m¨´a l?, v?a gi?m s? ph? thu?c v¨¤o tr?ng l¨²a, v?a t?o thu nh?p cao h?n.

??i v?i anh Nguy?n V?n V??ng ? huy?n Tam N?ng, chuy?n ??i sang m? h¨¬nh tr?ng 2 l¨²a k?t h?p v?i nu?i v?t v¨¤ c¨¢ ??ng t? nhi¨ºn tr¨ºn di?n t¨ªch 10 h¨¦c-ta kh?ng h? d? d¨¤ng v¨¬ chi ph¨ª ??u t? l?n. Tuy nhi¨ºn, anh V??ng ???c d? ¨¢n h? tr? 70% s? v?n c?n thi?t ??ng th?i ???c c¨¢c c¨¢n b? k? thu?t th??ng xuy¨ºn h??ng d?n ngay t?i ao nh¨¤.

¡°Bu?i ban ??u t?i r?t lo v¨¬ chuy?n ??i th? n¨¤y ¡°ti?n qu¨¢ ti?n¡± v¨¤ c?ng b? ng? l?m¡±, anh V??ng n¨®i. ¡°Nh?ng k? ho?ch c¨® v? ??y h?a h?n v¨¤ t?i ???c gi¨²p ?? r?t nhi?u. T?i l¨¤m v¨¤ th?y hi?u qu?, con c¨¢ m¨¬nh ch?ng c?n cho ?n m¨¤ v?n c¨® ti?n, c¨°n l¨²a m¨¬nh nh? ph?n nh? thu?c.¡±

??c t¨ªnh tr?ng l¨²a 2 v? ??ng-xu?n, h¨¨ thu l?i nhu?n b¨¬nh qu?n t? 25 ??n 30 tri?u ??ng/ha. M? h¨¬nh nu?i k?t h?p tr?ng l¨²a 2 v? - thu? s?n - ch?n nu?i v?t t?n d?ng t?i ?a ti?m n?ng ??t n??c v¨¤ s?c lao ??ng c¨® th? mang l?i l?i nhu?n l¨ºn t?i 81 tri?u ??ng/ha. B¨ºn c?nh vi?c gia t?ng thu nh?p, c¨¢ch l¨¤m n¨¤y c¨°n gi¨²p nh?ng ng??i n?ng d?n nh? anh V??ng gi? ???c n??c l?, gi¨²p h?n ch? x?m nh?p m?n ? h? l?u trong m¨´a kh?.

H? l?u - T?m kh?e h?n, R?ng ???c b?o v?

T?i khu v?c B¨¢n ??o C¨¤ Mau, n?ng d?n ???c khuy?n kh¨ªch th? nghi?m c¨¢c m? h¨¬nh sinh k? d?a v¨¤o nh?ng g¨¬ t? nhi¨ºn v?n c¨® ?? khai th¨¢c gi¨¢ tr?, ?? c?n b?ng gi?a gi?a duy tr¨¬ sinh k? v¨¤ b?o v? m?i tr??ng. Hi?n b¨¢n ??o ?? b? x¨®i l? b? bi?n nghi¨ºm tr?ng v¨¤ s?t l¨²n ??t do trong nhi?u n?m n?ng d?n ph¨¢ r?ng ng?p m?n ?? nu?i t?m, khai th¨¢c qu¨¢ m?c n??c ng?m v¨¤ g?y ? nhi?m n??c m?t.

N?ng d?n ?? ???c h??ng d?n m? h¨¬nh nu?i th?y s?n k?t h?p (v?p, ?c len, s¨° huy?t) hay t?m d??i t¨¢n r?ng ng?p m?n. H? sinh th¨¢i r?ng ng?p m?n phong ph¨² l¨¤ m?i tr??ng l? t??ng cho c¨¢c lo¨¤i n¨¤y, cung c?p ngu?n th?c ?n t? nhi¨ºn v¨¤ b?o v? ch¨²ng kh?i b?nh t?t. T?m sinh th¨¢i th??ng ???c b¨¢n v?i gi¨¢ cao h?n ? c¨¢c th? tr??ng Li¨ºn minh ch?u ?u v¨¬ ?¨¢p ?ng nh?ng ti¨ºu chu?n h?u c?.

? nh?ng khu v?c kh¨¢c, n?ng d?n c?ng ???c h??ng d?n nu?i t?m theo ph??ng ph¨¢p s?ch v¨¤ s? d?ng t¨¤i nguy¨ºn hi?u qu? h?n. V¨ª d?, ng??i n?ng d?n ? t?nh B?c Li¨ºu ?? ¨¢p d?ng m? h¨¬nh nu?i t?m s¨² k?t h?p v?i c¨¢ r? phi. H? th?y c¨¢ch l¨¤m n¨¤y gi¨²p c?i thi?n ch?t l??ng n??c, gi?m ? nhi?m m?i tr??ng v¨¤ mang l?i hi?u qu? kinh t? cho ng??i nu?i t?m.

¡°N?u b¨¤ con th?c hi?n theo ?¨²ng quy tr¨¬nh n¨¤y th¨¬ s? th¨¤nh c?ng h?t¡±, anh Ph?m Th? H¨°a, m?t n?ng d?n ? huy?n ??ng H?i, cho bi?t: ¡°L?a con gi?ng ch?t l??ng, kh?ng x¨¤i h¨®a ch?t, s? d?ng c¨¢ r? phi l¨¤m s?ch ao t?m s? cho hi?u qu? cao ¨C ??c bi?t t?i th?y s? d?ng c¨¢ r? phi l¨¤ r?t hay ¡±.

X?y d?ng h? t?ng k? thu?t ?? nh?n r?ng v¨¤ t?ng t¨ªnh b?n v?ng cho chuy?n ??i sinh k?

?? n?ng d?n duy tr¨¬ nh?ng th?c h¨¤nh t?t n¨¤y ngay c? khi d? ¨¢n k?t th¨²c, Ng?n h¨¤ng Th? gi?i c?ng ??u t? thi?t l?p c? s? h? t?ng t?o n?n t?ng cho qu¨¢ tr¨¬nh nh?n r?ng m?t c¨¢ch b?n v?ng, ??ng th?i t?ng c??ng h?p t¨¢c, ?i?u ph?i v¨´ng ?? qu?n l? ngu?n t¨¤i nguy¨ºn n??c v¨¤ ??t.

Ph?n l?n s? v?n trong t?ng m?c ??u t? 387 tri?u USD c?a d? ¨¢n ???c s? d?ng ?? x?y m?i v¨¤ n?ng c?p c¨¢c c?ng tr¨¬nh th?y l?i v¨¤ h? t?ng k? thu?t ?? xu?ng c?p. ? v¨´ng th??ng ngu?n, d? ¨¢n ?? c?i t?o 61 km b? bao v¨¤ x?y d?ng 15 c?ng qua ?¨º ?? n?ng cao hi?u qu? qu?n l? l?, ??c bi?t l¨¤ thu l?i t? l?.

D?c theo 27 km b? bi?n c?a b¨¢n ??o, d? ¨¢n ?? x?y d?ng nhi?u c?ng tr¨¬nh ?¨º bi?n, ?¨º ch?n s¨®ng v¨¤ v¨¤nh ?ai r?ng ng?p m?n. C¨¢c c?a c?ng v¨¤ c?ng tr¨¬nh thu? l?i kh¨¢c c?ng ?? ???c x?y d?ng v¨¤ h? th?ng k¨ºnh m??ng ???c n?o v¨¦t ?? t?ng c??ng ?i?u ti?t m?n v¨¤ ki?m so¨¢t tri?u c??ng ?ang di?n ra ng¨¤y c¨¤ng th??ng xuy¨ºn h?n. T?i c¨¢c khu v?c c?a s?ng, d? ¨¢n ?? x?y d?ng 4 c?ng ki?m so¨¢t tri?u l?n ven s?ng v¨¤ ven bi?n ?? ?i?u ti?t ?? m?n.

H? th?ng th?y l?i Nam M?ng Th¨ªt quy m? l?n n?m tr¨ºn ??a b¨¤n 2 t?nh V?nh Long v¨¤ Tr¨¤ Vinh l¨¤ m?t trong nh?ng c?ng tr¨¬nh quan tr?ng c?a d? ¨¢n. Ho?t ??ng x?y d?ng v¨¤ n?ng c?p ?? ???c ho¨¤n th¨¤nh ngay tr??c khi ??t h?n h¨¢n l?ch s? n?m 2020 trong v¨´ng. V¨¤o ??nh ?i?m c?a ??t h?n h¨¢n trong th¨¢ng 3, to¨¤n b? h? th?ng v?i ??y ?? c¨¢c ch?c n?ng ?i v¨¤o ho?t ??ng ?? gi¨²p c?u c?y tr?ng tr¨ºn h¨¤ng ngh¨¬n ha ??t.

µþ¨¤ Nguy?n Ho¨¤ng ?i Ph??ng, Chuy¨ºn gia m?i tr??ng v¨¤ Ch? nhi?m d? ¨¢n c?a Ng?n h¨¤ng Th? gi?i cho bi?t: ¡°?i?m kh¨¢c c?a nh?ng gi?i ph¨¢p c?ng tr¨¬nh trong d? ¨¢n n¨¤y l¨¤ c¨¢ch ti?p c?n ¡°kh?ng h?i ti?c¡±, c¨® ngh?a l¨¤ c¨® t¨ªnh ??n nh?ng y?u t? b?t ??nh c?a bi?n ??i kh¨ª h?u. Ngo¨¤i ra, c¨¢c ho?t ??ng ??u t? n¨¤y ???c thi?t k? v¨¤ v?n h¨¤nh d?a tr¨ºn c¨¢c tri th?c khoa h?c v? kh¨ª h?u c?ng nh? nh?ng d? li?u c?p nh?t, cung c?p t? h? th?ng th?ng tin v¨¤ d? li?u t¨ªch h?p m¨¤ d? ¨¢n n¨¤y ?ang x?y d?ng.¡±

V? n?i dung n¨¤y, d? ¨¢n ?ang h? tr? th¨¤nh l?p Trung t?m ?BSCL, ?¨®ng vai tr¨° l¨¤ ??u m?i v? th?ng tin t¨ªch h?p li¨ºn quan ??n n??c, ??t, t¨¤i nguy¨ºn c?ng nh? c¨¢c ch? s? m?i tr??ng v¨¤ kh¨ª h?u kh¨¢c c?a ?BSCL. Tr¨ºn to¨¤n v¨´ng, d? ¨¢n ?? thi?t l?p h?n 50 tr?m quan tr?c cung c?p th?ng tin c?p nh?t theo th?i gian th?c v? t¨¤i nguy¨ºn n??c v¨¤ ph¨¢t tri?n m?t b? c?ng c? h? tr? ra quy?t ??nh, ph?c v? vi?c v?n h¨¤nh hi?u qu? m?ng l??i h? t?ng qu?n l? t¨¤i nguy¨ºn n??c ph?c t?p trong v¨´ng.

V?i s? h? tr? c?a d? ¨¢n n¨¤y, ?i?u quan tr?ng l¨¤ kh? n?ng th¨ªch ?ng v?i kh¨ª h?u ?? ???c l?ng gh¨¦p v¨¤o c¨¢c v?n b?n ch¨ªnh s¨¢ch c?p cao nh?t.

Trong th?i gian t?i, l?n ??u ti¨ºn ?BSCL s? c¨® quy ho?ch v¨´ng (hi?n ?ang ch? Th? t??ng Ch¨ªnh ph? ph¨º duy?t), trong ?¨® ??t v?n ?? th¨ªch ?ng v?i kh¨ª h?u l¨ºn h¨¤ng ??u. Quy ho?ch m?i c?ng nh?n s? ph? thu?c l?n nhau c?a ??t, n??c v¨¤ kh¨ª h?u, ??ng th?i th¨²c ??y c¨¢ch ti?p c?n t?ng th? tr¨ºn to¨¤n v¨´ng ??i v?i v?n ?? ph¨¢t tri?n.

µþ¨¤ Ph??ng cho bi?t: ¡°H?p t¨¢c v¨¤ li¨ºn k?t l¨¤ ch¨¬a kh¨®a ?? ??m b?o m?t t??ng lai th?nh v??ng v¨¤ th¨ªch ?ng v?i kh¨ª h?u cho ?BSCL. T?t c? m?i ng??i ? m?i c?p - t? ??ng ru?ng ??n c?ng ty, t? ??a ph??ng ??n trung ??ng, t? m?t t?nh ??n m?t ti?u v¨´ng, ho?c to¨¤n b? v¨´ng - ph?i nh¨¬n r?ng v¨¤ xa h?n m?i quan t?m tr??c m?t c?a m¨¬nh v¨¤ ngh? v? ?BSCL m?t c¨¢ch t?ng th? v¨¤ d¨¤i h?n.¡±

??i v?i nh?ng ng??i n?ng d?n ? ?BSCL, nh? anh V??ng, th¨ªch ?ng l¨¤ ch¨¬a kh¨®a ?? s?ng s¨®t.

¡°T?i kh?ng mu?n tr?i n?i n?i x? ng??i, mu?n l¨¤m t?i nh¨¤ m¨¤ s?ng, gi?ng nh? ?ng b¨¤ b? m? t?i.¡± anh n¨®i.¡°?i?u ?¨® c¨® ngh?a l¨¤ t?i ph?i chu?n b? s?n s¨¤ng tr??c b?t c? ?i?u g¨¬ m¨¤ M? Thi¨ºn nhi¨ºn mang ??n.¡±