аIJʿª½±

Erlisa Zherka ?sht? studente 22 vje?are e matematik?s financiare nga Kosova. Ajo ka sigurar s? fundmi nj? kontrat? n? internet me orar t? plot? me nj? kompani amerikane fillestare q? merret me shitblerjen e veturave. Ajo k?t? pun? e ka siguruar p?rmes programit WoW, nj? pilot projekt i cili m?ton t? trajnoj? m? shum? se 100 p?rfituese me shkatht?si teknologjike (TI) dhe komunikuese, t? cilat jan? t? k?rkuara n? tregun e pavarur n? internet q? ?sht? n? rritje e sip?r.

Erlisa, e diplomuar n? k?t? pilot projekt, e ka ndjekur trajnimin p?r pun? n? internet n? komun?n e Lipjanit dhe tanim? ?sht? duke fituar m? shum? se sa paga mesatare n? vend (300-400 Euro, sipas ). Detyrat e saj p?rfshijn? testimin e softuerit t? klientit dhe marr?dh?niet me publikun. Ajo punon n? ekip me nj? pun?tore tjet?r t? pavarur ¨C nj? fem?r e re nga Serbia. N?se do t? ishte pyetur Erlisa para regjistrimit n? k?t? pilot projekt p?r nj? mund?si t? till?, ajo me siguri se nuk do t? kishte besuar se di?ka e till? ekziston. ¡°T? gjith? jan? habitur kur kan? marr? vesh p?r ekzistimin e nj? mund?sie t? till?,¡± tha ajo derisa e po fliste p?r reagimin e familjes dhe miqve t? saj.

Dafina Kajtazi, nj? bashk?moshatare e Erlis?s, gjithashtu po p?rfiton nga nj? pun? e pavarur n? internet. Ajo punon  nga Gjakova, nj? komun? tjet?r e Kosov?s ku ?sht? mbajtur pilot projekti WoW. Q? nga korriku, Dafina, nj? psikologe e diplomuar, ka punuar si asistente virtuale me orar jo t? plot? p?r nj? kompani holandeze, duke u shtuar k?tyre t? ardhurave, t? bazuara n? pun? me or?, t? ardhura tjera me kontrata fikse  p?r shkrim dhe hulumtim n? internet  p?r kompani dhe persona n? Greqi, Indi, Malt? dhe SHBA.

Sikurse Erlisa, Dafina e shtyri veten q? t? aplikoj? p?r pun? gjat? muajit t? par? t? trajnimit. Mundi iu shpagua mjaft shpejt?: ¡°Kam m?suar nga secila kontrat? q? e kam fituar, nga secili klient, p?rfshir? edhe ata nga t? cil?t nuk morra pun?. Kam m?suar shum? gj?ra sepse e hulumtova pun?n, aplikova dhe pata intervist?. Gjithashtu, kam m?suar edhe gj?rat baz? t? kodimit si dhe rreth shkatht?sive komunikuese.¡±

Mund?si t? reja p?r pun?, fitimi m? i lart?

Erlisa dhe Dafina jan? an?tare te grupit t? diplomuarve t? faz?s s? par? t? pilot projektit WOW t? Bank?s Bot?rore,  t? financuar nga Fondi i Mir?besimit p?r rritje t? Gjelb?r i Kores? dhe t? implementuar nga kompania daneze . Suksesi i k?tij trajnimi p?r pun?sim dhe zhvillim t? shkatht?sive ishte menduar q? t? krahasohet me ambicien e t? 66 t? diplomuarve t? k?tij pilot programi q? t? fitojn? s? paku nj?qind Euro p?rmes pun?s n? internet, t? fituar n? m?nyr? konkurruese n? tre-mujorin e par? pas p?rfundimit t? trajnimit. Tani mund t? thuhet me siguri t? plot? s? arritja e k?tij q?llimi ?sht? af?r.

Faza e par?, q? zgjat? 6 muaj, ?sht? af?r p?rfundimit me disa rezultate q? vlen t? theksohen. Pas ndjekjes s? trajnimit t? p?rgatitur enkas p?r to dhe me n? udh?zimet gjat? pun?s, 56 gra kan? fituar s? paku nj? kontrat? pune n? internet, nd?rsa s? bashku kan? fituar gati 180 vende pune  fikse apo me or?. Edhe pse ky pilot program ishte menduar q? t? fokusohet kryesisht n? trajnim dhe nuk ishte pritur se aplikimi p?r pun? do t? ndodhte para dit?s s? fundit t? programit, kontrata e par? ishte n?nshkruar n? fakt vet?m tri jav? pas fillimit t? programit WoW ¨C nj? befasi e k?ndshme dhe e mir?seardhur p?r t? gjitha pal?t e p?rfshira n? k?t? projekt.

Shuma e p?rgjithshme e fitimit kolektiv nga k?to kontrata ?sht? rreth 13.000 dollar? amerikan (USD). Me nj? pages? mesatare prej 5 dollar?sh amerikan p?r or?, pun?toret n? internet nga programi WoW tanim? jan? duke fituar dyfish m? shum? se personat e tjer? n? Kosov? (bazuar n? jav?n me 35 or? dhe n? pag?n mesatare prej 400 Eurove, ose rreth 450 USD, sipas Hulumtimit t? Tregut t? Pun?s n? Kosov? 2015).Ato konkurrojn? globalisht p?r pun? n? fush?n e futjes s? t? dh?nave, zhvillimit t? ueb-faqeve, hulumtimit dhe shkrimit, si dhe n? p?rkthime.

Avancimi i pun?s n? internet n? nj? nivel tjet?r

Ky fillim premtues e ka b?r? Ministrin? e Zhvillimit Ekonomik t? Kosov?s q? t? k?rkoj zhvillimin e faz?s s? dyt? t? pilot programit, me iden? q? t? testohet p?rshtatshm?ria e pun?s n? internet p?r segmente m? urbane t? popullat?s. Kjo faz? ka filluar n? zon?n metropolitane t? Prishtin?s (p?rfshir? komun?n e Obiliqit dhe Fush? Kosov?s) n? shtator dhe do t? vazhdoj? deri n? janar t? vitit 2017. 

Nj?koh?sisht, Qeveria e Kosov?s ka filluar planifikimin p?r zgjerimin e k?tij pilot programi n? t?r? vendin, n?n iniciativ?n Ekonomia Digjitale e Kosov?s (KODE). P?rve? pjes?s p?r zhvillimin e shkatht?sive, KODE m?ton q? t? shtrij? lidhjen me internet n? t?r? Kosov?n, sidomos n? zonat e larg?ta, gj? q? do t? siguronte se secili person q? ?sht? i interesuar n? mund?sit? digjitale, si? ?sht? puna n? internet, t? mund t? p?rfitoj nga ajo plot?sisht.

S? fundmi, komponenti i internetit i KODE ?sht? b?r? nj?ri nga projektet prioritare infrastrukturore t? K?shillit Komb?tar t? Kosov?s p?r Investime dhe potencialisht mund  t? fitoj edhe mb?shtetje nd?rkomb?tare nga , n? t? cil?n merr pjes? edhe Banka Bot?rore.

Nj? program p?r zhvillimin e shkatht?sive dhe vet?besimit

¡°Mos u dor?zo, mos u frik?so q? t? provosh gj?ra t? reja apo ?ka do t? ndodhe dhe b?hu fleksibile¡± tha Erlisa Zherka, e cila ka tejkaluar frik?n dhe pasigurin? rreth aft?sive t? saja p?r b?r? pun? online. P?rve? ofrimit t? trajnimit, nj?ra nga q?llimet kryesore t? programit WoW ishte n? fakt edhe krijimi i vet?besimit t? pjes?marr?sve p?r pun?simin e tyre n? internet.  

Potencialisht, programet trajnuese p?r pun? n? internet do t? mund t? tregonin mund?sit? p?r lidhjen me vende t? pun?s gjith?-p?rfshir?se dhe q? paguhen m? shum? p?r gra dhe grupe t? tjera t? rrezikuara ¨C meshkuj t? rinj t? papun?, persona me nevoja t? ve?anta, dhe pakica. Kjo ?sht? n? p?rputhje me t? gjeturat e Raportit Bot?ror p?r Zhvillim 2016 mbi Divident?n Digjitale, i cili e konsideron zhvillimin e shkatht?sive si nj? nga elementet kryesore p?r zhvillimin e fuqis? pun?tore produktive dhe konkurruese p?r ekonomin? digjitale.  

T? dyja, Erlisa edhe Dafina besojn? se ky trajnim ishte ?el?si i karrierave t? tyre t? suksesshme t? pavarura si dhe u ka ofruar atyre mund?si p?r t? trajnuar personat q? kan? nevoj? p?r ndihm?n e tyre, q? gjithashtu jan? t? etur t? provojn? pun?n n? internet: deri m? tani, secila grua ka qen? mentore e s? paku pes? personave t? tjer?, q? tregon se programet si WoW mund t? krijojn? efekt shum?zues dhe t? nxisin profesionist?t e rinj q? t? shfryt?zojn? mund?sit? e pun?s online.